Wakacje to czas, w którym mamy więcej możliwości na wspólne zajęcia i zabawy z dzieckiem. Jest to dobry moment także na to, aby zwrócić szczególniejszą uwagę na rozwój mowy swojej pociechy.

Zawsze, gdy pojawią się jakiekolwiek wątpliwości co do przebiegu rozwoju mowy należy zgłosić się do specjalisty, który dokona profesjonalnej oceny. W myśl słynnej zasady – im wcześniej, tym lepiej, warto już od najwcześniejszych etapów rozwoju dziecka zasięgnąć porady logopedy w razie wystąpienia niepokojących objawów. Z pewnością u najmłodszych dzieci sygnałem ostrzegawczym będą problemy z karmieniem, brak reakcji na dźwięki czy oddychanie przez usta.  Poniżej przedstawię, co powinno zwrócić uwagę rodzica/opiekuna pod kątem rozwoju mowy w poszczególnych fazach wiekowych dziecka.

Pierwszy rok życia

W pierwszym roku życia do wizyty u logopedy powinien na pewno skłonić brak gaworzenia u dziecka (około 6 miesiąca życia), w takim przypadku na pewno logopeda skieruje na badanie słuchu celem określenia powodów takiego stanu rzeczy. W tym okresie rozwoju dziecka niepokojące jest ponadto:

• brak reakcji na własne imię,
• brak kontaktu wzrokowego,
• brak gestu wskazywania palcem,
• brak motywacji do nawiązywania interakcji z bliskimi.

Do skorzystania z usług logopedycznych powinny skłonić też: trudności z pobieraniem pokarmu, nadmierne ślinienie się, stale otwarta jama ustna. Dziecko kończące pierwszy rok życia zazwyczaj wypowiada już kilka słów. W przypadku braku mowy należy skonsultować to z logopedą.

 Drugi i trzeci rok życia

W kolejnych latach – w drugim i trzecim roku życia – następuje intensywny rozwój mowy. Dziecko w trzecim roku życia zadaje dużo pytań, jest ciekawe świata. Należy zgłosić się do logopedy w sytuacji opóźnienia rozwoju mowy:  gdy dziecko pod koniec drugiego roku życia nie tworzy prostych zdań z dwóch wyrazów (mama daj; tata am), tylko nadal posługuje się pojedynczymi słowami; gdy dziecko trzyletnie nie buduje dłuższych zdań.

W zakresie artykulacji dziecko pod koniec trzeciego roku życia potrafi wymawiać samogłoski oraz spółgłoski: w, f, b, p, t, d, n, ń, m, k, g, l, ł, ch oraz z głosek dentalizowanych pojawiają się głoski ciszące: ś, ź, ć, dź. Należy zwrócić szczególną uwagę na pracę języka – przy zauważeniu tzw. wymowy międzyzębowej (język wkładany między zęby lub usta) konieczne jest wdrożenie terapii logopedycznej, ponieważ z czasem może tylko utrwalać się ta deformacja.

Czwarty i piąty rok życia

W czwartym roku życia nadal intensywnie poszerza się zasób słów, rozwija się także umiejętność tworzenia zdań i umiejętność opowiadania. Wypowiedzi dziecka są zatem coraz bardziej rozwinięte i dłuższe. Na pewno do konsultacji logopedycznej powinno skłonić: ubogi zasób słownika, posługiwanie się przez dziecko tylko wyrażeniami (trudności z tworzeniem zdań).

W zakresie artykulacji oprócz wymienionych wyżej w artykule głosek, które dziecko opanowuje z reguły do ukończenia 3 roku życia, u czterolatka pojawiają się ponadto głoski syczące: s, z, c, dz. Jeśli u czterolatka w mowie nie występują wymienione głoski, należy zgłosić się do logopedy. W czwartym roku życia mogą pojawić się już w mowie głoski szumiące: sz, ż, cz, dż – jednak ich brak w tym okresie pozostaje nadal normą, ponieważ często te głoski pojawiają się normatywnie w piątym roku życia dziecka. Podobnie z głoską wyjątkowo trudną, czyli r, która zazwyczaj ujawnia się w mowie dziecka w okolicach 5-6 roku życia.

W piątym roku życia wskazaniem do wizyty u logopedy powinno być: brak głosek syczących w mowie (s, z, c, dz), brak głosek szumiących (sz, ż, cz, dż), zamienianie głoski r na j (jeśli dziecko nie wymawia jeszcze głoski r powinno w tym wieku zamieniać ją na l, a nie na j). Ponadto należy wybrać się do logopedy, jeśli w mowie dziecka pięcioletniego występuje: upraszczanie grup spółgłoskowych w słowach, opuszczanie sylab w słowach, zamiany głosek w słowie. Zawsze także należy poradzić się logopedy, jeśli  tylko zauważy się nieprawidłowe brzmienie głosek, np. międzyzębową ich wymowę. Dziecko bowiem nie „wyrasta” z wad wymowy, ale z czasem mogą się one pogłębiać.

Analizując problemy logopedyczne warto wspomnieć także o niepłynności mowy, która nierzadko niepokoi rodziców dzieci w okresie wczesnodziecięcym (2-6 rok życia). Wyróżnia się tzw. fizjologiczną, rozwojową niepłynność mówienia, która jest etapem przejściowym oraz jąkanie wczesnodziecięce, które rozwija się po 5 roku życia i ma cechy typowego jąkania, jak np. unikanie rozmów, lęk przed mówieniem. Niepłynność mówienia wskazana jest do konsultacji z logopedą, natomiast utrzymywanie się niepłynności mówienia i towarzyszące mu objawy takie jak lęk jest bezwzględnym wskazaniem do wizyty u specjalisty.

Szósty i siódmy rok życia

W szóstym roku życia należy wybrać się do logopedy, gdy dziecko ma trudności z mową opowieściową i prawidłową odmianą słów. W zakresie artykulacji dziecko sześcioletnie wypowiada wszystkie opisane wyżej głoski oraz w jego mowie występują już głoski szumiące (sz, ż, cz, dż). Powinna już pojawić się głoska r (która bywa nieraz artykułowana dopiero w siódmym roku życia). Zakłada się, że siedmioletnie dziecko umie wypowiadać już wszystkie samogłoski i spółgłoski języka polskiego. Ponadto potrafi prawidłowo budować zdania i tworzyć mowę opowieściową. Siódmy rok życia to wyjątkowy czas, ponieważ wówczas dziecko rozpoczyna edukację szkolną, w której następuje nauka czytania i pisania. Dlatego też, gdy zauważy się jakiekolwiek problemy w rozwoju mowy (wady wymowy, trudności gramatyczne, trudności z rozumieniem złożonych poleceń, problemy z koncentracją uwagi) należy zgłosić się do logopedy.

Nigdy nie jest za wcześnie na konsultację logopedyczną. Warto wybrać się do logopedy zawsze wtedy, gdy niepokoi nas coś w rozwoju mowy dziecka. Wczesne wykrycie nieprawidłowości pozwoli na szybkie wdrożenie terapii, a w sytuacji gdy rozwój przebiega prawidłowo, konsultacja logopedyczna rozwieje wątpliwości rodzica.

                                                                                                                                    Autorka: Emilia Sypniewska

Bibliografia: 

Kamińska B., Siebert B. (2012): Podstawy rozwoju mowy u dzieci. [W:] Via Medica. Gdańsk.

Czaplewska E., Milewski S. (2012): Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademicki. Gdańsk.

+ własne doświadczenie w pracy jako logopeda

Pełna lista naszych szkoleń: kliknij tutaj

Umów się na wizytę

Wybierz specjalistę, u którego chcesz się poradzić: logopeda, neurologopeda, audiolog, trener emisji głosu i oddechu, psycholog, terapeuta Elektrostymulacji Logopedycznej

Tel.: +48 881 527 414

---

Zapisz się on-line

---

---