Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
Telefony
Postępowanie logopedyczne obejmuje diagnozę oraz terapię logopedyczną. Diagnoza jest elementem diagnozowania, czyli całości działań, których efektem jest rozpoznanie występującego zaburzenia.
Postawienie trafnej diagnozy warunkuje programowanie optymalnej terapii. Warto jednak podkreślić, że nie należy usilnie starać się postawić diagnozę, tylko po to aby móc wdrożyć konkretną terapię. Nierzadko bowiem zdarza się, że właściwa diagnoza pojawia się po czasie, wymaga dogłębnego poznania pacjenta, zarówno jego deficytów jak i mocnych stron. Dlatego też nie należy zwlekać z rozpoczęciem terapii. W toku terapii wychodzą na jaw często objawy, których nie sposób zauważyć od razu na pierwszym diagnostycznym spotkaniu. Z tego powodu zdarza się, że diagnozowanie jest pewnym procesem.
Postępowanie logopedyczne
Logopeda mierzy się z wyzwaniem, jakim jest ocena zachowań językowych i komunikacyjnych człowieka. Następnie po określeniu istoty zaburzenia zadaniem tego specjalisty jest zaprogramowanie terapii. Czynności te to standardowe procedury postępowania logopedycznego. Warto zadać pytanie, co właściwie diagnozuje logopeda. Logopedia jako nauka zajmuje się szeroko rozumianymi zaburzeniami mowy i języka. Jej rolą jest zatem określenie typu zaburzenia wymowy oraz opis występujących zjawisk językowych. Ponadto niezwykle ważne jest rozpoznanie przyczyn takiego stanu rzeczy oraz prognozowanie dalszego rozwoju. Diagnozowanie na gruncie logopedii zawiera w sobie: badanie sprawności interakcyjnych, czyli rozumienie mowy, ekspresję mowy, sprawności dialogowe, tworzenie narracji. Następnie ma miejsce interpretacja badania mowy. Nieoceniony ma w tym udział wywiad rodzinny oraz analiza wyników badań specjalistycznych. Całość postępowania diagnostycznego umożliwia logopedzie postawienie diagnozy różnicowej, aby wykluczyć lub potwierdzić wstępną diagnozę.
Diagnozowanie sprawności poznawczych
W toku prowadzenia diagnozy ocenia się czynności poznawcze pacjenta: sprawność leksykalną, sprawność semantyczną oraz narracyjną. Sprawność leksykalna obejmuje sposób opisywania świata, czyli cały zasób słownictwa czynnego i biernego. Logopeda ocenia więc w jaki sposób pacjent nazywa i określa pewne rzeczy w codziennym życiu, czy zasób jego słownictwa nie jest ograniczony czy stereotypowy. Sprawność semantyczna odnosi się do tego, czy pacjent potrafi dane słowa przyporządkować do określonego znaczenia, czyli czy rozumie znaczenie pewnych pojęć. Terapeuta zadaje pytania dotyczące pojęć konkretnych, np. kim jest dziadek? oraz pojęć abstrakcyjnych, np. czym jest przyjaźń? Odpowiedzi pacjenta ukażą nie tylko jego rozumienie świata, ale przede wszystkim wskażą cenne diagnostycznie informacje takie jak bogactwo lub ubóstwo środków językowych oraz jakość formuł definicyjnych. W toku diagnozowania sprawności poznawczych w logopedii ocenia się również sprawność narracyjną, czyli umiejętność tworzenia opowiadania z zachowaniem logicznego, przyczynowo-skutkowego ciągu. Zwraca się tu uwagę na umiejętność tworzenia narracji oraz na gramatyczny komponent mowy.
Diagnozowanie mowy
Logopeda w toku diagnozowania ocenia wiele elementów składających się na całokształt funkcjonowania językowo-komunikacyjnego pacjenta. Podstawową częścią badania logopedycznego jest badanie mowy. Obejmuje ono ocenę: stanu i funkcjonowania narządów artykulacyjnych, funkcji prymarnych, fonacji i prozodii mowy oraz wymowy pacjenta.
W pierwszej kolejności należy ocenić pracę języka, m.in. czy potrafi się pionizować, jaka jest jego wielkość i zakres ruchów. Bardzo ważne jest ocenienie wędzidełka języka, ponieważ skrócone wędzidełko generuje szereg problemów logopedycznych, nie tylko stricte artykulacyjnych. Logopeda musi ocenić pracę warg oraz budowę narządów artykulacyjnych: podniebienia twardego i miękkiego. Istotnym elementem jest także ocena zgryzu i w razie potrzeby pokierowanie na konsultację ortodontyczną.
W przebiegu diagnozowania logopeda ocenia zatem wszystkie czynniki, które mają swój udział w mowie. Takimi czynnikami są także funkcje prymarne. Logopeda sprawdza zatem sposób oddychania pacjenta w spoczynku i w mowie, sposób połykania oraz czynności gryzienia i żucia. Ocenie logopedycznej podlega także fonacja, czyli w jaki sposób wydobywany jest głos, jaka jest jego barwa itd., a ponadto prozodia mowy, czyli umiejętność przekazania komunikatu werbalnego w odpowiedni sposób, m.in. poprzez akcent i melodię mowy.
Częścią właściwą diagnozy logopedycznej jest ocena wymowy pacjenta. Sprawdza się tutaj wymowę poszczególnych głosek: w sylabach, w słowach: w nagłosie, śródgłosie, wygłosie, w powtarzanych wyrażeniach i zdaniach. Logopeda stwierdza lub wyklucza występowanie wad wymowy oraz ocenia przyczynę takiego stanu rzeczy, tj. określa co powoduje zniekształconą wymowę, np. czy jest to międzyzębowość, czy inny defekt. Ważnym elementem badania mowy jest sprawdzenie, czy pacjent słuchowo różnicuje głoski, ponieważ zaburzenia słuchu fonemowego są także przyczyną wad artykulacyjnych.
Wywiad z rodzicem
Oprócz wyżej wymienionych komponentów badania mowy nieodzownym elementem diagnozy logopedycznej dziecka jest wywiad z rodzicem. Z wywiadu tego terapeuta dowiaduje się o przebiegu ciąży i porodu oraz o dotychczasowym przebiegu rozwoju. Terapeuta zadaje pytania o rozwój motoryczny, przebyte choroby, hospitalizacje. Uzyskuje informacje o rozwoju mowy dziecka, np. czy występowało gaworzenie, kiedy pojawiły się pierwsze słowa itd. Logopeda zadaje pytania o funkcjonowanie dziecka na co dzień. Te informacje są bardzo potrzebne i uzupełniają diagnozę. Pozwalają poznać historię dziecka i jego dotychczasowy rozwój. Ponadto terapeuta musi zapoznać się z dostępnymi innymi specjalistycznymi badaniami lub w razie potrzeby pokierować na takie, np. badanie słuchu u laryngologa.
Diagnoza logopedyczna stanowi efekt wszystkich podjętych działań w ramach diagnozowania. Aby diagnoza była właściwie postawiona konieczne jest wnikliwe poznanie funkcjonowania pacjenta, jego deficytów i mocnych stron. Warto współpracować z innymi specjalistami i spojrzeć na pacjenta w sposób holistyczny.
Autorka: Emilia Sypniewska
Bibliografia:
Grabias S. (2015): Postępowanie logopedyczne. Standardy terapii. [W:] Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Red. S. Grabias., J. Panasiuk., T. Woźniak. Lublin, s. 13-39.
Czaplewska E. (2011): Diagnoza zaburzeń rozwoju artykulacji. [W:] Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademicki. Sopot, s. 65-121.
Cyl B. (2011): Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami rozwoju mowy. Katowice.
Pełna lista naszych szkoleń: kliknij tutaj
Umów się na wizytę
Wybierz specjalistę, u którego chcesz się poradzić: logopeda, neurologopeda, audiolog, trener emisji głosu i oddechu, psycholog, terapeuta Elektrostymulacji Logopedycznej
Tel.: +48 881 527 414