Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego

W przypadku głosek syczących należy skupić się przede wszystkim na wytworzeniu linii środkowej na języku, co ma spowodować wydostawanie się powietrza z jamy ustnej strumieniem przez środek.

Ponadto ten strumień powietrza powinien być wąski. W przypadku, kiedy nie ma rowka na języku, to powietrze może wydostawać się bardzo szerokim strumieniem z jamy ustnej. Dlatego też w ćwiczeniach wstępnych trzeba wykorzystać wszelakie ćwiczenia oddechowe. Można oczywiście bazować na ćwiczeniach, które pojawiły się w rozdziale o głoskach ciszących, a także wykorzystać dmuchanie na różne przedmioty. Ważne będą też ćwiczenia języka i warg. Oto kilka przykładów ćwiczeń oddechowych oraz języka i warg:

1. Wykorzystujemy pudełko z dołkami po czekoladkach, np. Ferrero Rocher oraz piłeczkę pingpongową. Piłeczkę kładziemy na pierwszym dołku. Zadaniem jest „przedmuchanie” piłki do kolejnych dołków.
2. Dmuchanie baniek mydlanych, wiatraczków, chorągiewek.
3. Dmuchanie świeczki (trzeba bardzo uważać z ogniem) lub użyć zdmuchiwaną świecę LED. W niej jest specjalna dziurka. Kiedy w nią dmuchamy, to świeca gaśnie. Można taką zdobyć w Biedronce lub Ikei.
4. Wykorzystanie dmuchajki logopedycznej (drewniana firmy Pilch).
5. Na kubeczek jednorazowy (może być jakiś ozdobny, kolorowy) zakładamy gumową rękawicę, a w dnie lub z boku kubka robimy dziurkę. Wkładamy w nią słomkę i nadmuchujemy dzięki niej rękawicę.
6. Zdmuchiwanie z ręki kulek z waty kosmetycznej, papierowych ozdób, piórek, dmuchanie przez rurkę do wody, a w niektórych przypadkach dmuchanie balonów.
7. Nauka gwizdania. Jeśli dziecko nie potrafi gwizdać to próbujemy wydmuchiwać powietrze tak, jakbyśmy gwizdali – czyli układamy odpowiednio usta i dmuchamy przez nie.
8. Granie ustami na prostym grzebieniu. Jest to dobre ćwiczenie stymulujące, ponieważ ząbki grzebienia są mocno uwrażliwiające i nieraz łaskoczą. Warto założyć na niego folię aluminiową.
9. Ćwiczenie „kobra” i „glonojad”.
10. Liczenie zębów językiem na dole po wewnętrznej stronie.
11. Dotykanie czubkiem języka wewnętrznej powierzchni dolnych siekaczy z równoczesnym wybrzmiewaniem samogłoski [e]. Ciekawostka – gdy zbliżymy do siebie wtedy zęby, to powstaje ciszące [ć].
12. Wszelkie ćwiczenia rozciągające usta, wykorzystując samogłoski [i, e] do zabaw dźwiękonaśladowczych. Można wykorzystać wierszyki dźwiękonaśladowcze do ćwiczeń warg, np. „Zwierzęce gadanie” J. Beszczyńskiego.

Sposoby wywoływania głosek

Tradycyjna kolejność wywoływania głosek to [s, z, c, ʒ]. Dlatego zaczniemy od głoski [s], pamiętając jednak, że kolejność wywoływania głosek szeregu syczącego też możemy zmienić. Najprostszym sposobem na jej wywołanie jest wytłumaczenie ułożenia aparatu artykulacyjnego – wargi jak do uśmiechu, zęby zbliżone, język za dolnymi jedynkami i imitujemy syczenie. Jednak czasami to nie wystarcza i potrzebne są inne metody. Oto niektóre z nich:

1. Wykorzystanie terapii motylkowej i dźwięku motylkowego przy wytłumaczeniu ułożenia aparatu artykulacyjnego.
2. Dmuchamy powietrze z jednoczesnym ułożeniem warg do uśmiechu, powstaje [s].
3. Wykorzystujemy nić dentystyczną lub krawiecką. Na końcu zawiązujemy supełek i umieszczamy go między dolnymi jedynkami (supełek jest wewnątrz jamy ustnej na styku zębów i dziąsła, sznurek zwisa na zewnątrz). Nitka dentystyczna będzie konieczna dla osób, które mają bardzo małą szparę między zębami. Zadaniem dziecka jest dotykanie czubkiem języka tego supełka, a następnie próba syczenia z wargami ułożonymi do uśmiechu.
4. Przedłużona artykulacja głoski [e] z jednoczesnym zbliżeniem zębów do siebie, powstaje [esss].
5. Przedłużenie artykulacji głoski [f] z równoczesnym odsuwaniem palcami dolnej wargi od zębów.
6. Przedłużenie artykulacji głoski [c].

Sposoby wywoływania głoski [z]:

1. Udźwięcznienie głoski [s].
2. Przekształcenie głoski [v] – przy długiej artykulacji głoski [v] odsuwamy palcami dolną wargę od zębów.
3. Nucenie różnych melodii na głosce [s] – wychodzi melodia na [zzz].

Sposoby wywoływania głoski [c]:

1. Przedłużenie głoski [t] w połączeniu z [s]. Stopniowo skracamy połączenie [ts] z językiem przy dolnych zębach do uzyskania [c].

Sposoby wywoływania głoski [ʒ]:

1. Udźwięcznienie głoski [c].
2. Artykułowanie głoski [d] z równoczesnym rozciąganiem warg jak do uśmiechu. Można pomóc rozsuwać kąciki ust palcami. Artykułujemy coraz szybciej kolejno po sobie [d] i [z], aż do powstania

[ʒ].

Autorka: Sylwia Zasada, trener głosu i oddechu, logopeda

Artykuł stanowi część e-booka "ABC początkującego logopedy. Seplenienie", który w całości dostępny jest TUTAJ 

Interesuje Cię udział w szkoleniu?

👉 Szkolenia - kliknij tutaj

Umów się na wizytę

Wybierz specjalistę, u którego chcesz się poradzić: logopeda, neurologopeda, audiolog, trener emisji głosu i oddechu, psycholog, terapeuta Elektrostymulacji Logopedycznej

Tel.: +48 881 527 414

---

Zapisz się on-line

---

---