Pon. - Pt. 9:00 - 15:00
Telefony
Jeszcze kilka słów o mutyzmie wybiórczym, czyli jak postępować z dzieckiem z MW?
Diagnoza mutyzmu wybiórczego często jest dla rodziców szokiem. Zwykle pierwszy raz słyszą w ogóle o takim zaburzeniu, stąd bezradność - co to jest? co z tym robić? do kogo się zwrócić? jak pomóc dziecku?
Zacznę od tego, że formalną diagnozę mutyzmu wybiórczego stawia lekarz psychiatra. Oczywiście już wcześniej można zauważyć objawy – i zwykle tak się dzieje, że to nauczyciel zwraca uwagę na coś niepokojącego. Jeśli w placówce jest osoba, która ma wiedzę nt. MW to możemy zaobserwować objawy dość wcześnie, co ma duże znaczenie dla procesu terapeutycznego. Wówczas, nawet bez formalnej diagnozy lekarskiej można – a nawet należy - podjąć działania terapeutyczne, bo każdy dzień zwłoki działa na niekorzyść. Natomiast jeśli rodzic chce uzyskać potwierdzenie i formalnie wystawioną diagnozę, powinien udać się z dzieckiem do psychiatry.
Terapię MW prowadzi się w miejscu występowania tego zaburzenia – wtedy jest najbardziej efektywna. Gdy miejscem występowania MW jest szkoła lub przedszkole (a zwykle tak jest) możemy skutecznie zadziałać tak zwaną metodą małych kroków (sliding-in, co znaczy dosłownie "wślizgiwanie się"). Polega na stopniowym "wślizgiwaniu się" ,czyli dołączaniu, małymi krokami, jakby niezauważalnie kolejnych osób, z którymi dziecko rozmawia. Jest to najbardziej skuteczna metoda terapii mutyzmu wybiórczego stosowana z powodzeniem przez wielu terapeutów. Niestety, jest ona ciągle zbyt mało powszechna, bo świadomość i wiedza na temat MW wciąż są za małe, zwłaszcza w środowisku pedagogicznym. Dlatego tak ważne jest uświadamianie w tym zakresie nauczycieli i pedagogów.
Metoda małych kroków może być stosowana formalnie lub nieformalnie (sliding-in formalny/ nieformalny). Formalny stosuje się w pracy ze starszymi dziećmi, zwykle już w wieku szkolnym.
Z kolei terapia w sposób nieformalny przeznaczona jest dla młodszych dzieci, przedszkolaków. Chciałabym tutaj szerzej opisać właśnie sliding-in nieformalny.
W metodzie małych kroków prowadzonej nieformalnie działamy poprzez zabawę z dzieckiem, tak, że nie jest ono świadome, że to jest terapia. Mają to być miłe, zabawowe zajęcia. Do terapii sliding-in niezbędne jest, aby w placówce, do której uczęszcza dziecko znalazła się osoba, która jest uświadomiona w temacie MW, zna i rozumie istotę zaburzenia, jest ciepła, życzliwa. Będzie ona sprawowała pieczę nad procesem terapeutycznym i wesprze rodziców dziecka. Taka osoba zwykle zostaje tzw. koordynatorem terapii. W całym procesie ściśle wymagana jest współpraca między koordynatorem, rodzicami, nauczycielami i wychowawcami dziecka.
Zakładając, że dziecko wykazuje MW w czasie pobytu w przedszkolu, terapię metodą małych kroków rozpoczynamy z udziałem rodzica właśnie w przedszkolu. Pierwsze spotkanie tak naprawdę odbywa się bez koordynatora. Ponieważ dziecko odczuwa w przedszkolu lęk i kojarzy to miejsce z niemówieniem, jest przy nim obecny rodzic, który daje mu poczucie bezpieczeństwa. Dziecko z rodzicem przebywają w osobnym pomieszczeniu, gdzieś, gdzie nie będą im przeszkadzać inni. Spotkania są niedługie – na początek sesje ok. 15 minutowe. Ważne, by odbywały się dość często: 3 – 4 razy w tygodniu. Podczas takiego spotkania dziecko i rodzic bawią się wspólnie. Koordynator może czekać na korytarzu. Z czasem – po kilku takich sesjach (3 – 4) koordynator może pojawić się na chwilę w tym pomieszczeniu – ale jeszcze nie jako uczestnik spotkania. Wchodzi na chwilę np. pod pretekstem zabrania dokumentów, przy tym nie nawiązuje żadnego – również wzrokowego – kontaktu z dzieckiem i wychodzi. Dziecko stopniowo przyzwyczaja się do obecności kogoś obcego, jednocześnie cały czas jest przy rodzicu dającym mu komfort. Po kilku takich sesjach koordynator powoli dołącza do spotkań: najpierw jest bierny – nie patrzy na dziecko, nie mówi, siedzi z boku. Po kilku kolejnych – może dołączyć do wspólnej zabawy, np. budowania z klocków, ale wciąż nie nawiązuje kontaktu werbalnego. Ważne: dziecko musi być gotowe na każdy taki krok. Rodzic o wszystkim informuje dziecko i przygotowuje je na stopniowe wprowadzanie koordynatora.
I tak powoli terapeuta "wślizguje się" w kontakt z dzieckiem. Po kilku spotkaniach powinno dojść do kontaktu wzrokowego, niewerbalnego, wspólnej zabawy i w końcu do kontaktu słownego – jeszcze w obecności rodzica. Gdy dziecko jest gotowe – rodzic powoli wycofuje się (również następuje to etapami). Kiedy dziecko czuje się już bezpiecznie w obecności koordynatora stopniowo wprowadza się kolejne osoby, zaczynając od kolegi/ koleżanki z grupy (jeśli do nich nie mówi), następnie rozszerzamy grono itd. Wszystko stopniowo, etapami. Ostatnim etapem jest generalizacja mowy, czyli rozszerzanie mówienia na wszystkie osoby, miejsca i sytuacje.
Ważne też jest by przy zaufanej osobie (rodzicu, koordynatorze) oswajać miejsce, np. salę, w której dziecko najczęściej przebywa. Dobrze jest spędzić z podopiecznym trochę czasu w pustej sali, przed zajęciami lub po zajęciach, aby przyzwyczajać go do sytuacji, w której można bezpiecznie mówić.
W powyższym tekście chciałam jedynie ogólnie zarysować tematykę terapii mutyzmu wybiórczego. Nie należy uznawać go za wystarczające źródło wiedzy do prowadzenia takiej terapii. Aby podjąć się tego zadania należy dowiedzieć się dużo o istocie zaburzenia, czytać literaturę fachową, szkolić się. Temat jest ważny, więc warto :)
Maria Brzezińska – logopeda IEL
Interesuje Cię ten temat? Zajrzyj do oferty szkoleniowej, być może wkrótce w Twoim mieście odbędzie się szkolenie z tego zakresu. A może znajdziesz je w ofercie szkoleń on-line i webinarów:
👉 Szkolenia stacjonarne i online - kliknij tutaj
👉 Webinary - kliknij tutaj
👉 Szkolenia e-learningowe - kliknij tutaj
Umów się na wizytę
Wybierz specjalistę, u którego chcesz się poradzić: logopeda, neurologopeda, audiolog, trener emisji głosu i oddechu, psycholog, terapeuta Elektrostymulacji Logopedycznej
Tel.: +48 881 527 414
Obraz Engin Akyurt z Pixabay