Aby stymulować rozwój mowy u dzieci, zwłaszcza, gdy jest on opóźniony, najlepiej oczywiście udać się na terapię do logopedy. Jednak oprócz zaleceń specjalisty, można śmiało stosować różne zabawy, które są pomocne, gdy mamy do czynienia z prostym opóźnionym rozwojem mowy. W dzisiejszym artykule przedstawię kilka z nich.

Oto kilka wybranych przykładów:

1. Zabawy dźwiękonaśladowcze (onomatopeje) – naśladowanie dźwięków otoczenia: odgłosów zwierząt, pojazdów itp.

W nabywaniu mowy bardzo dużą rolę odgrywa słuch fonematyczny (zwany mownym). W jego rozwijaniu doskonale pomagają wszelkiego rodzaju onomatopeje – zabawy w naśladowanie dźwięków. Zachęcajmy dziecko, aby udawało odgłosy otoczenia: „mowy” zwierząt, pojazdów, róbmy to wspólnie z dzieckiem. Można to łączyć z ruchami rąk i całego ciała – ćwiczymy wówczas koordynację ruchową. Wyrażenia dźwiękonaśladowcze są bardzo ważnym etapem w rozwoju mowy, dlatego tego typu zabawy są naprawdę istotne i stanowią solidny fundament rozwoju mowy.

[ Wśród naszych webinarów znajdziesz takie, które podpowiedzą Ci, w co się bawić z dzieckiem, aby stymulować rozwój mowy: https://e-learning.instytutlogopedyczny.pl/lista-kursow/ ]

2. Ćwiczenia narządów mowy

To jest w zasadzie oczywiste, jednak warto przypomnieć. Narządy mowy, aby prawidłowo artykułować głoski, muszą sprawnie funkcjonować. Nie mogą być "rozleniwione", nie mogą być ani zbyt rozluźnione, ani zbyt napięte. Warto wykonywać więc różne ćwiczenia, które usprawnią mięśnie małej buzi. Są to np.:

1. Kotek mruczy – mmmmm, ziewa (naśladowanie ziewania),
2. Straż pożarna jedzie – eee ooo eee ooo (z przesadną artykulacją samogłosek – wargi rozciągają się, jak przy szerokim uśmiechu, a następnie zaokrąglają, układając w „dzióbek”),
3. Samolot leci – uuuuu („dzióbek” z warg) i ląduje iiiiiiiiii (szeroki uśmiech),
4. Parskanie wargami jak konik, konik jedzie – kląskanie językiem,
5. Cmokanie wargami – wysyłanie buziaczków,
6. Pociąg jedzie – fu fu fu (górne zęby dotykają dolnej wargi).
7. Zabawy sytuacyjne, tematyczne

Takie zabawy (np. w kucharza, szkołę, sklep itp.) nie tylko rozwijają wyobraźnię, lecz także uczą naprzemienności ról, zasad zachowania w określonych sytuacjach komunikacyjnych oraz poszerzają słownik (początkowo bierny) dziecka. Dzieci uwielbiają bawić się w naśladowanie różnych sytuacji.  Rozwijają przez to swoją wyobraźnię, kreatywność, uczą się prowadzić dialog, współpracować, poznają nowe słowa. Poza tym w przypadku jednej i drugiej opcji dziecko uczy się wchodzić w różne role, odtwarzać zachowania innych,

4. Czytanie książek, opowiadanie, mówienie wierszyków, rymowanek, wyliczanek

Piosenki, wierszyki, wyliczanki, zagadki mają zbawienny wpływ na rozwój mowy i doskonale stymulują. Dzieci szybko je przyswajają. Czytanie książek – genialny sposób, jednocześnie „stary jak świat”. Poszerza horyzonty myślowe i wzbogaca słownictwo dzieci. Poza tym wspólne czytanie wzmacnia relację między dzieckiem a rodzicem.

5. Ćwiczenia motoryki małej – usprawnianie rąk

Precyzyjne ruchy rąk (motoryka mała) mają wpływ na rozwój mowy, gdyż w mózgu ośrodki odpowiedzialne za ruchy ręki znajdują się blisko ośrodków mowy. Dlatego, stosując ćwiczenia usprawniające motorykę dłoni, palców u rąk, wpływamy na precyzję ruchów artykulacyjnych języka, warg i żuchwy. Jak się bawić, aby stymulować? Nic prostszego: lepiąc z plasteliny, kolorując, malując (również palcami), zgniatając małe kulki papieru, wycinając kształty z papieru, nawlekając koraliki na sznureczek itp. Dzieci bardzo lubią tego typu aktywności i tak naprawdę wszyscy to z dziećmi robimy. Uwaga: klikanie palcami w klawiaturę, tablet czy telefon NIE wpływa pozytywnie na usprawnianie ruchów ręki.

6. Ćwiczenia motoryki dużej – ruch

Zabawy ruchowe mają wpływ na rozwój mowy. Podobnie jak przy ruchach ręki. Ośrodki odpowiedzialne za mowę i rozwój ruchowy zlokalizowane są w mózgu bardzo blisko siebie. Zatem jedno wpływa na drugie. Co robić? Tutaj wskazane będzie bieganie, skakanie, turlanie się, czołganie się, gra w piłkę, (kontrolowane) szaleństwa na placu zabaw, wspinanie, gimnastyka, pajacyki, skakanie na jednej nodze itp., itd.

7. Zabawy rytmiczno-ruchowe

Połączenie rytmu, melodii i ruchu zmusza do współpracy różne ośrodki w mózgu, usprawnia słuch muzyczny, uwrażliwia na rytm, akcent, tempo. Przykłady:

Rodzic może wystukiwać jakiś rytm (np. klaszcząc w dłonie). Dziecko porusza się zgodnie z rytmem. Głośne i wolne stukanie (idzie niedźwiedź) – dziecko idzie powoli, mocno stawiając nóżki na podłodze; cichsze, ale szybkie stukanie – dziecko porusza się lekko i szybko (idzie mały miś).

Świetnym pomysłem są też piosenki z pokazywaniem, na przykład dobrze znane:

Głowa – ramiona – kolana – pięty

Głowa –  ramiona –  kolana – pięty

Głowa –  ramiona – kolana – pięty

Oczy – uszy – usta – nos.

 

8. Zabawy sensoryczne

Włączenie do terapii ORM ćwiczeń z zakresu integracji sensorycznej stymuluje prawidłowy rozwój mowy poprzez usprawnianie ogólnego rozwoju psychofizycznego dziecka. Jeśli dziecko ma opóźniony rozwój mowy, warto skonsultować je pod kątem zaburzeń integracji sensorycznej. Podczas terapii SI wykonuje się przeróżne ćwiczenia (w zależności od tego, co chcemy usprawnić) – różnego rodzaju bujania, masaże rozmaitymi fakturami, chodzenie po różnego rodzaju podłożach (bieganie boso po trawie, piasku, błocie), dociski, wibracje, opukiwania itp. Po konsultacji ze specjalistą większość z tych zabaw można śmiało powielać w domowych warunkach, jak też podczas zabaw na podwórku. Warto!

 

Maria Brzezińska – logopeda IEL

 

Interesuje Cię ten temat? Zajrzyj do oferty szkoleniowej, być może wkrótce w Twoim mieście odbędzie się szkolenie z tego zakresu. A może znajdziesz je w ofercie szkoleń on-line i webinarów:

👉 Szkolenia stacjonarne i online - kliknij tutaj

👉 Webinary - kliknij tutaj

👉 Szkolenia e-learningowe - kliknij tutaj