Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (CAPD)

Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (CAPD – Central Auditory Processing Disorders) to zespół trudności wynikających z dysfunkcji w centralnym układzie nerwowym przy progu słyszenia pozostającym w normie.

Potocznie mówiąc – dziecko słyszy, ale nie słucha; nie jest w stanie w pełni wykorzystać swojego potencjału wynikającego z dobrze funkcjonującego narządu słuchu. Objawy te można ogólnie definiować jako „trudności w rozumieniu przekazu akustycznego przy prawidłowym jego odbiorze w obwodowych strukturach słyszenia” (Zaleski, 1993).

American Speech-Language-Hearing Association (ASHA) określiło centralne procesy przetwarzania słuchowego jako mechanizmy odpowiadające za lokalizację i lateralizację słuchową, słuchowe różnicowanie dźwięków, przetwarzanie czasowe dźwięków i percepcję ich kolejności, rozumienie mowy w obecności sygnału zagłuszającego oraz rozumienie mowy zniekształconej. Zakłócenia tych procesów mogą dawać następujące objawy:

• problemy logopedyczne, częste zaburzenia artykulacji;
• trudności w czytaniu i pisaniu;
• słaba uwaga słuchowa, niemożność utrzymania koncentracji na bodźcu słuchowym przez dłuższy czas;
• trudności w nauce języków obcych, a także niewłaściwe używanie form gramatycznych i końcówek fleksyjnych;
• łatwe rozpraszanie się przez bodźce słuchowe lub nadmierne skupianie się na nieistotnych bodźcach słuchowych (te trudności są szczególnie uciążliwe w szkole – dziecko często skupia się na dźwięku przekręcanej kartki papieru lub przesuwanego krzesła zamiast na tym, co najważniejsze – słuchaniu nauczyciela);
• trudności w rozumieniu dłuższych poleceń;
• nadwrażliwość na niektóre dźwięki;
• częste zmęczenie słuchowe;
• niechęć do muzykowania, zaburzenia poczucia rytmu (Kurkowski, 2013).

Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego najczęściej są diagnozowane w wieku przedszkolnym lub na początku szkoły podstawowej, kiedy to najwyraźniej dają się zauważyć trudności wynikające ze znacznego obciążenia poznawczego i intensywnej stymulacji słuchowej (hałas, bodźce dźwiękowe docierające z różnych źródeł, informacje przekazywane drogą słuchową, nauka piosenek). Uwidaczniają się wtedy dotkliwie takie objawy, jak trudności w nauce czytania i pisania, brak uwagi słuchowej i częste rozpraszanie się lub  nadmierna koncentracja na nieistotnych bodźcach słuchowych. Wcześniej trudności te mogły nie zostać zauważone, jednak w tym okresie niosą za sobą szereg poważnych konsekwencji. Dużo częściej dotyczą one chłopców. Badania wskazują, że częstą przyczyną dysleksji rozwojowej u dzieci są często właśnie centralne zaburzenia przetwarzania.

Osobą, która może zauważyć opisywane trudności jest najczęściej nauczyciel, logopeda lub rodzic. Co zatem zrobić, gdy zauważymy wyżej wymienione objawy? W proces diagnostyczny powinien zaangażować się szereg specjalistów. Nauczyciel lub pedagog szkolny wydaje opinię na temat funkcjonowania dziecka na lekcjach i jego umiejętności szkolnych, logopeda natomiast ocenia rozwój językowy. W pierwszej kolejności należy zgłosić się do lekarza audiologa w celu przeprowadzenia badań słuchu i wyznaczenia progu słyszenia. Jeżeli uszkodzenie słuchu fizycznego zostanie wykluczone, można kontynuować dalszą diagnostykę w kierunku centralnych zaburzeń przetwarzania słuchowego i wykonać testy oceniające wyższe funkcje słuchowe: próby oceniające umiejętność różnicowania wysokości dźwięków (FPT), długości ich trwania (DPT) oraz umiejętności wykrywania przerw w szumie (DDT). Ponadto stosuje się testy mające na celu ocenę integracji i separacji międzyusznej, rozumienia mowy zniekształconej, testy lokalizacji i lateralizacji, a także testy dyskryminacji słuchowej (umiejętności rozróżniania dźwięków pod względem danej cechy). Ich uzupełnieniem jest zazwyczaj Skala Umiejętności Słuchowych (SAB), którą wypełnia rodzic lub nauczyciel dziecka odpowiadając na zawarte tam pytania dotyczące umiejętności i specyficznych trudności słuchowych dziecka (Kurkowski, 2013).

Pozostaje pytanie o możliwości terapii osób z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego i sposoby stymulowania wyższych funkcji słuchowych. Możliwości jest wiele. Poniżej opisano kilka z nich:

• Aktywny Trening Słuchowy Neuroflow – interaktywny trening usprawniający funkcje słuchowe. Jego niewątpliwą zaletą jest możliwość prowadzenia go zarówno w gabinecie terapeutycznym jak również w domu pacjenta;
• Metoda Tomatisa – trening polega na usprawnianiu funkcji słuchowych poprzez dźwięki podawane do elektronicznego ucha – urządzenia zaprojektowanego przez twórcę metody – Alfreda Tomatisa. Do ucha podawane są dźwięki mowy, jak również dźwięki muzyki – np. Mozarta lub chorały gregoriańskie. Stymulacja słuchowa metodą Tomatisa zakłada między innymi trwałą poprawę artykulacji, złagodzenie objawów dysleksji oraz polepszenie jakości głosu;
• Metoda Warnkego – metoda zakłada stymulację zmysłu słuchu, wzroku i motoryki osoby ćwiczącej. Od dziecka wymaga się aktywnego słuchania – należy odpowiednio reagować na bodźce dźwiękowe. Stymulowana jest więc koordynacja wzrokowo-słuchowa i słuchowo-ruchowa. Metoda jest często zalecana osobom z dysleksją rozwojową;
• System wspomagający FM – składa się z niewielkiego aparatu umieszczanego w uchu dziecka oraz nadajnika z mikrofonem dla nauczyciela lub rodzica. Dźwięki mowy są podawane bezpośrednio do ucha dziecka, a wszelkie dźwięki zakłócające jak na przykład szumy i trzaski zostają wyciszone. System pomaga utrzymywać na dłużej koncentrację słuchową i minimalizuje rozpraszanie się dziecka lub skupianie uwagi na dźwiękach nieistotnych.

Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego mogą nieść za sobą szereg negatywnych konsekwencji mających wpływ na rozwój dziecka oraz poziom jego funkcjonowania w szkole. Warto więc mieć oczy szeroko otwarte na występujące trudności i w razie potrzeby zwrócić się o pomoc do specjalisty w celu przeprowadzenia szerszej diagnostyki.

Monika Wąsik – logopeda IEL

Bibliografia:

1. Kurkowski Z. M. (2013) Audiogenne uwarunkowania zaburzeń komunikacji językowej, Lublin, Wyd. UMCS
2. Zaleski T. (1993) Centralne zaburzenia słuchu. Logopedia 20, s.181 – 187

Interesuje Cię ten temat? Zajrzyj do oferty szkoleniowej, być może wkrótce w Twoim mieście odbędzie się szkolenie z tego zakresu. A może znajdziesz je w ofercie szkoleń on-line i webinarów:

👉 Szkolenia stacjonarne i online - kliknij tutaj

👉 Webinary - kliknij tutaj

👉 Szkolenia e-learningowe - kliknij tutaj

Umów się na wizytę

Wybierz specjalistę, u którego chcesz się poradzić: logopeda, neurologopeda, audiolog, trener emisji głosu i oddechu, psycholog, terapeuta Elektrostymulacji Logopedycznej

Tel.: +48 881 527 414

---

Zapisz się on-line

---

---